АН-ын удирдлагууд яг одоо Төрийн ордонд шуурхай мэдээлэл хийж байна. Хурлын эхэнд АН-ын дарга З.Энхболд МАН Сонгуулийн тухай хууль зөрчсөн үйлдлийн талаар мэдээлэл өгөв.

Тэрээр маргааш шинэ парламентийн Анхдугаар чуулган зарлагдсан. Гэхдээ Ерөнхийлөгч тус чуулганыг хийхийн өмнө УИХ-д суудалтай намуудтай зөвшилдөх ёстой. Энэ зөвшилцөх ажил хийгдээгүй байгаа учраас бид чуулганыг хийх нь зохимжгүй гэдгийг хэлмээр байна. Яагаад гэвэл олон зөрчил илэрсэн. Энэ асуудлыг Сонгуулийн ерөнхий хороо тоохгүй байгаа учраас өнөөдөр бид мэдэгдэл хийж байна” гэв.

Ингээд тэрээр сонгуулийн үеэр илэрсэн дөрвөн том зөрчлийг дурдаж, МАН-ыг шалгуулах хүсэлтэй байгаагаа дуулгалаа.

Нэгдүгээрт, МАН-ын дарга М.Энхболд, Ц.Сандуй нарын 60 тэрбумаар төрийн албыг худалдаж, түүгээрээ сонгуульд оролцох тухай бичлэгийг хууль, хяналтын байгууллагынхан шалгасангүй. Одоо үүнийг тодруулж шалгах хэрэгтэй. Яагаад гэвэл энэ нь сонгуультай шууд холбогдож байгаа үйл явдал юм. Хоёрдугаарт, Хан-Уул дүүргийн 55 дугаар тойрогт улсын бүртгэлд бүртгэгдээгүй 234 саналын хуудас илэрсэн. Энэ асуудлыг 76 тойргоор нягтлан шалгахгүйгээр тооцож болохгүй ээ. Гуравдугаарт, Зарим аймгуудад канондсон буюу батлагдсан загвараас өөр хүчингүй саналын хуудсаар иргэдээс санал авсан. Энэ нь Сонгуулийн тухай хуулийг зөрчсөн үйлдэл. Дөрөвдүгээрт “18 мянган сонгогч нэг газраас шилжиж, нөгөө газарт очиж санал өгсөн байгаа юм. Баянхонгор, Увсын царцааны нүүдлийг Ерөнхийлөгч, Сонгуулийн ерөнхий хороо дахин нягталж, МАН-аас хэдийг нь төрд оруулах эсэхээ шийдэх учиртай. Өөр газар суурьшилтай иргэд тус тойргуудад очиж, сонгогчдын саналыг өөрчиллөө. Тиймээс энэ тойргуудад дахин сонгууль явуулах учиртай” гэдгийг онцолсон юм.

Түүний дараа З.Энхболд “Сонгуулийн тухай хуулийн олон заалтыг зөрччихөөд УИХ-ын гишүүн болно гэдэг утгагүй. МАН-ын гишүүд ээ. Бид шударга сонгуулийг хүсч байна. Энэ зөрчлийг шалгаж, шийдвэрлэхэд хоёр долоо хоног шаардлагатай болов уу гэж бодож байна. Хууль бус УИХ-ыг эхлүүлэхгүйн тулд шалгах хэрэгтэй. Хуулийн дагуу ажиллаач ээ төрийн байгууллагынхаан” гэв.

Энэ үеэр З.Энхболд сэтгүүлчдийн асуултад ийн хариуллаа.

- АСЕМ, наадам зэрэг чухал ажлын үеэр төрийг байгуулахгүй удах нь хэр зохимжтой үйлдэл юм бол оо?

– АСЕМ-аас болоод хууль бусаар төр байгуулж болохгүй. Төр байгуулахыг бид эсэргүүцээгүй. Ном журмынхаа дагуу байгуулагдах ёстой. Хамгийн аймар нь 234 санал илүү гарсан. Бид хар машинд эргэлзээгүй. Харин яагаад энэ саналын хуудас илүү оров гэдэгт эргэлзэж байна.

- Таны шаардлагыг хүлээж авахгүйгээр Анхдугаар чуулганыг хийх боломжтой юу?

– Ер нь бол Үндсэн хуулийн цэц Ерөнхийлөгчийн зарлигийг цуцлах байлгүй дээ.

-Хар машинаас 234 санал илүү гарсныг хэн хийсэн гэж үзэж байна вэ?

-Улсын бүртгэлийнхнийг би хардаж байна. Тэд ажлаа зохих ёсоор хийсэнгүй. Ийм зөрчил илэрч байхад Сонгуулийн ерөнхий хороо тоосонгүй. 

- АН эрх барьж байсан тул тухайн үед эдгээр зөрчлийг яагаад мэдэгдээгүй юм бэ. Сонгогчдын санал өгөх үед хэд хэдэн газар саналын хуудас дууслаа гэх мэдээлэл гарч байсан шүү дээ?

– Бид өөр өөрийн тойрогтоо завгүй байсан. Сонгуулийн ерөнхий хороо канондож болохгүй гэдгийг мэдсээр байж хууль зөрчсөн.

- Сонгуулийн ерөнхий хороо канондоогүй. Нэг тойргоос нөгөө тойрог руу шилжүүлэх байдлаар шийдсэн гэж мэдэгдсэн?

– Канондсон гэдгийг Ганбат гишүүн баталж байгаа юм.

- Энэ бүх зөрчлийг хууль хяналтын байгууллагынхан шалгасны дараа юу болох вэ?

– Зөрчил илэрсэн тойргуудад дахин сонгууль явуулна. Царцааны хувьд дахин сонгууль явуулахаас өөр аргагүй.

АН-ынхан дээрх асуудлаар Үндсэн хуулийн цэцэд хандсан байна. З.Энхболд даргын хэлсэнчлэн царцааны нүүдлээр сонгуульд оролцсон Баянхонгор, Увс аймгийн тойргуудад дахин сонгууль явагдаж магадгүй аж.

www.eagle.mn

МЭДЭГДЭЛ

2016.07.04

Ардчилсан нам 6 дугаар сарын 29-нд болсон УИХ-ын болон аймаг, нийслэлийн ИТХ-ын сонгуулийн үр дүнг хүлээн зөвшөөрч, төрийн эрх барих дээд байгууллагынхаа сонгуулийг шударгаар, хуулийн дагуу явуулж, гарсан үр дүнг нийтээр хүлээн зөвшөөрч, төрийн институцийг тасралтгүй, хэвийн ажиллуулах нь ардчилсан нийгмийн эрхэм үнэт зүйл,  чухал соёл мөн хэмээн мэдэгдэл хийсэн билээ.

Гэвч, сонгуулиас хойших сүүлийн хэд хоногт сонгууль хуулийн хүрээнд шударга болж чадаагүй талаар цөөнгүй мэдээлэл ирж, хуулийг ноцтойгоор зөрчсөн байж болзошгүй баримтууд илэрч эхэллээ. Тиймээс, сонгуулийн явцад гарсан дараах зөрчлийг бүх шатны сонгуулийн байгууллагууд болон хууль, хяналтын байгууллагууд шалгаж үнэн мөнийг нэн яаралтай тогтоох нь зүйтэй гэж үзлээ. Үүнд:

1. Жаран тэрбум төгрөгөөр төрийн сонгуулийг худалдаж авах хуйвалдаан явуулсан байж болзошгүй ноцтой баримт сонгуулийн өмнөхөн нийтэд дэлгэгдсэн. Энэ талаар хуулийн байгууллагад 7 хоногийн өмнө албан ёсоор гомдол гаргасан боловч ямар ч ажиллагаа явуулсангүй өдий хүрлээ. Энэ нь Эрүүгийн хуулийн 82, 82¹, 263, 264, 268, 269, 270 зүйлүүдийг тус тус зөрчсөн гэмт хэрэг байж болзошгүй.

2. Сонгуулийн дараа явуулсан хяналтын тооллогоор машинаас гарсан саналын хуудасны тоо, сонгогчийн тоо хоёр зөрсөн тохиолдол гарлаа. Жишээлбэл, 55-р тойрогт хийсэн хяналтын тооллогоор машинаас гарсан саналын хуудсын тоо нь сонгуулийн санал авах байранд бүртгүүлж саналын хуудас хүлээж авсан сонгогчийн тооноос 234-өөр илүүдэж байна. Энэ нь Сонгуулийн тухай хуулийн 97.4-ийг зөрчсөн бөгөөд Эрүүгийн хуулийн 82, 131 дүгээр зүйлд заасан гэмт хэрэг байж болзошгүй.

3. Саналын хуудсыг хувилж санал өгүүлэн Сонгуулийн тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн байна. Сонгуулийн тухай хуулийн 84-р зүйлийн 84.1-д “Саналын хуудас нь… сонгуулийн дүн гаргах үндсэн баримт бичиг…“ гэж заасан. Хуулийн 99.3-д “…Баталсан загвар, шаардлага хангаагүй саналын хуудсыг хүчингүйд тооцно, иймд сонгуулийн дүнд өөрчлөлт орно. Хуулийн 84.10-д саналын хуудас нь тусгай нууцлалтай байх бөгөөд аймаг дүүргийн хэмжээнд нэгдсэн дугаартай байна.” 84.14-т “Батлагдсан загвараас өөр, шаардлага хангаагүй саналын хуудас хүчингүй байх бөгөөд хүчингүй саналын хуудсаар санал авах, өгөхийг хориглоно” гэж заасан.

4. “Царцааны нүүдэл” гэгч үйлдэл сонгуулийн дүнд ноцтой нөлөөллөө.  Энэ нь сонгуулийн тухай хууль болон Сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг үйлдэх, танилцуулах, давхардлыг шалгах, сонгогч шилжих тухай журамд заасныг илт зөрчсөн үйлдэл юм.  Шилжилт хийлгэхийг хүссэн сонгогч холбогдох төрийн байгууллага дээр иргэний үнэмлэхтэйгээ өөрийн биеэр ирж шилжих хүсэлтээ гаргах ёстой байтал итгэмжлэл гэсэн хуульд заагаагүй бичиг баримтыг үндэслэн сонгогчдыг бөөнөөр нь шилжүүлжээ. “Царцааны нүүдэл” гэх үйлдлээр шилжүүлсэн сонгогчдийн тоо 18,000-д хүрсэн тухай баримт байна. Энэ нь Сонгуулийн тухай хуулийн 65.2, 65.4, Эрүүгийн хуулийн 82, 130 дугаар зүйлүүдэд заасан гэмт хэрэг байж болзошгүй.

Энэ бүх хууль бус үйлдэл сонгуулийн үр дүнд шууд нөлөөлсөн гэж үзэж байна.

Ардчилсан нам хууль зөрчсөн үйл явдалтай эвлэрэх боломжгүй. Ийм ноцтой зөрчлүүд гарчихаад байгаа тойргийн гишүүдийн бүрэн эрхийг яаран батламжлахыг оролдох нь хууль дээдлэх ардчилсан ёсонд нийцэхгүй. Дээр дурдагдсан зөрчлүүдийг хууль хяналтын байгууллага шалгаж үнэн мөнийг тогтоох хүртэл УИХ-ын анхдугаар чуулганыг хуралдуулахгүй байх нь зүйтэй.

АРДЧИЛСАН НАМ